สาระย่อ

สาระย่อ

          กล้วยเป็นพรรณไม้ล้มลุก  มีมากมายหลายชนิด เช่น กล้วยน้ำว้า  กล้วยไข่  กล้วยหอมทอง  กล้วยตานี  กล้วยหักมุก  กล้วยเล็บมือนาง   กล้วยส้ม  กล้วยนาค  กล้วยงวงช้าง ฯลฯ

          ลำต้นของกล้วยเกิดจากกาบหุ้มซ้อนกัน  สูงประมาณ ๒-๕ เมตร          ใบเป็นใบเดี่ยว  เกิดกระจายส่วนปลายของลำต้น  เวียนสลับซ้ายขวาต่างระนาบกัน  ก้านใบยาว  แผ่นใบกว้าง  เส้นของใบขนานกัน  ปลายใบมนมีติ่งผิวใบเรียบลื่น  ใบมีสีเขียว  ด้านล่างมีใบนวลหรือแป้งปกคลุม  ออกดอกที่ปลายลำต้นเป็นปลี  และมักยาวเป็นงวง  มีลูกเป็นหวีๆ รวมเรียกว่า “เครือ”

          แหล่งกำเนิดและการกระจาย  กล้วยที่ปลูกกันอยู่ทุกวันนี้  ตามหลักฐานปรากฏว่า มีถิ่นกำเนิดอยู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้  มีเอกสารกล่าวว่า คนแถบนี้ใช้ประโยชน์จากกล้วยกันมานานแล้ว  แม้ว่าประวัติความเป็นมาของกล้วยจะไม่แพร่หลายมากนัก  แต่เป็นที่รู้จักกันว่า กล้วยเป็นผลไม้ชนิดแรกที่คนเอเชียแถบร้อนชื้น  โดยเฉพาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  ปลูกใช้เป็นอาหารก่อนรู้จักการดื่มนม  ทารกไทยส่วนใหญ่เติบโตมาด้วยกล้วยบด

          สำหรับประเทศไทยมีปลูกกันมานาน ก่อนอาณาจักรศรีวิชัย           พ.ศ. ๑๒๐๐ โดยประมาณ  ปัจจุบันพันธุ์กล้วยที่สำคัญของไทย ได้แก่          กล้วยน้ำว้า  ปลูกกันมากที่สุดที่จังหวัดเลย  หนองคาย  ระนอง ตามลำดับ  รองลงมา ได้แก่ กล้วยไข่ ซึ่งปลูกกันมากที่จังหวัดกำแพงเพชร  ตาก  และนครสวรรค์

          ประโยชน์ของกล้วย  กล้วยมีประโยชน์มาก ทั้งลำต้น  หัวปลี  ใบ  ผล  ราก  เช่น

๑)     รากและลำต้นแท้  สามารถนำมาทำสมุนไพรใช้รักษาโรคตาม

แผนโบราณ  รักษาผิวหนังที่แดง  ไฟไหม้  น้ำร้อนลวก  หรือนำมาต้มแก้กระหายน้ำได้เป็นอย่างดี

๒)    ลำต้นเทียมหรือกาบลำต้น  ใช้ทำเส้นใยหรือเชือกทอผ้า 

ทำอาหารสัตว์หรือเป็นอาหารของคนอีกด้วย เช่น หยวกกล้วย

๓)      ก้านกล้วย นำมาทำเป็นเครื่องประดิษฐ์ให้เด็กเล่น เช่น

ม้าก้านกล้วย

๔)     ใบกล้วย  ใช้ทำงานประดิษฐ์ เช่น ทำกระทง  บายศรี

๕)     ผลกล้วย  ใช้รับประทานได้ทั้งอ่อน แก่และสุก เช่น ทำกล้วยเชื่อม 

กล้วยบวชชี  กล้วยฉาบ  กล้วยตาก  สำหรับที่อ่อน ๆ หรือดิบ ก็ใช้รับประทาน

เป็นผักได้

๖)     ปลีกล้วย  ทำเป็นเครื่องเคียง เช่น เครื่องเคียงผัดไทย  กะปิหลน

และยังนำมาปรุงอาหารได้อีก เช่น ยำหัวปลี  แกงเลียง เป็นต้น

          ประการสำคัญอีกอย่างหนึ่ง ก็คือ การใช้ทุกส่วนของกล้วย  สืบทอดทางประเพณีวัฒนธรรม  เช่น ลอยกระทง  สู่ขวัญบายศรี ในงานพิธีต่าง ๆ เช่น

พิธีทำขวัญเด็ก  พิธีแต่งงาน  พิธีปลูกบ้าน เป็นต้น